Canon in D van Pachelbel – Harp bewerking

De Canon in D van Pachelbel in een bewerking voor de haakjes harp

Johann Pachelbel leefde van 1653 – 1706, geboren in Neurenberg, Duitsland.
Hij was componist en organist in de tijd van de Barok.
In deze zelfde Barok tijd leefde ook Georg Friedrich Handel die o.a. het welbekende Harpconcert schreef.

Toen hij 18 jaar was verhuisde Pachelbel naar Wenen, waar hij student werd en als vervanger van de organist aan de Weense hofkapel werd aangesteld.
Later werd hij nog organist in Eisenach, Erfurt, Thuringen en Stuttgart.

Zijn belangrijkste werk is de Canon in D, oorspronkelijk geschreven voor 3 violen en Basso Continuo.

De Canon in D van Pachelbel

De Canon in D van Pachelbel is een thema van 4 maten dat steeds met kleine aanpassingen wordt herhaald.
Die aanpassingen kunnen bestaan uit melodische motieven maar ook uit ritmische aanpassingen.

Het thema bestaat uit een vast akkoordenschema:  D – A – Bm – Fism – G – D – G – A

Dit akkoordenschema heeft ervoor gezorgd dat de Canon in D een van de meest populaire klassieke muziekstukken is geworden.
Ook in de populaire muziek is dit akkoordenschema later veel gebruikt.

De Canon in D van Pachelbel is al in vele bewerkingen voor piano en diverse andere instrumenten te vinden maar nog niet veel voor de harp.
Bovendien kreeg ik diverse vragen van cursisten of ik een leuke bewerking voor de harp wist.
Vandaar dat ik er nu een bewerking voor de haakjes harp van heb gemaakt.

Akkoordenschema

Zoals gezegd bestaat het stuk uit een thema van 4 maten met een vast akkoordenschema.
D – A – Bm – Fism – G – D – G – A 

De Canon in D is uiteraard geschreven in de toonsoort van D, wat betekent dat er een Fis en een Cis in voorkomen.
In de afbeelding hieronder zie je vooraan de notenbalk 2 kruisen staan zodat je weet dat je bij aanvang van dit stuk de haakjes van iedere F en C omhoog moet zetten. Wanneer je dat gedaan hebt ben je klaar om te beginnen met het spelen van dit mooie stuk.

Als je op de onderstaande afbeelding klikt kun je de hele eerste pagina van dit arrangement direct bekijken en uitprinten om zelf te gaan spelen. 

Allereerst geef ik je nu een uitleg op papier.

Uitleg van de Canon in D van Pachelbel

De 5 akkoorden waaruit het stuk is opgebouwd is als volgt:

D majeur akkoord:  D – Fis – A
A majeur akkoord:  A – Cis – E 
B mineur akkoord:  B – D – Fis
Fis mineur akkoord: Fis – A – Cis
G majeur akkoord:  G – B – D

De volgorde van deze 5 akkoorden is als volgt: D – A – Bm – Fism – G – D – G – A 
En dit wordt steeds herhaald met telkens een kleine aanpassing in melodielijn of ritme.

Eerste regel:

In de eerste regel van de Canon speelt de linkerhand steeds de grondtoon van bovenstaande akkoorden.
De grondtoon is de naam van het akkoord en de toon waarop het akkoord gebouwd is.
Van het D – akkoord is de D de grondtoon, van het A – akkoord is de A de grondtoon.

De rechterhand speelt steeds de 3 tonen uit het betreffende akkoord na elkaar.
Omdat het akkoord uit 3 tonen bestaat kun je het akkoord ook op 3 verschillende manieren spelen.

Bijv. het D – akkoord, dit heeft de tonen D – Fis – A
Grondligging:  D – Fis – A
Eerste omkering:  Fis – A – D
Tweede omkering:   A – D – Fis

Iedere keer ligt een van de andere tonen uit het akkoord onderop.
Je speelt het akkoord op verschillende manieren maar het blijft een D akkoord omdat de 3 tonen D – Fis – A er in zitten.

Wat hierbij erg belangrijk is, is dat je weet en gaat onthouden welke 3 tonen er in de verschillende akkoorden zitten, anders wordt het lastig om ze snel in een andere volgorde te kunnen spelen.

Tweede regel:

Hier speel je met rechts steeds een volledig akkoord. Dus steeds 3 tonen tegelijk, soms in de grondligging en soms in een omkering.

De linkerhand speelt in oktaven (een interval met een afstand van 8 tonen).
Daarbij wordt de grondtoon steeds in oktaven gespeeld en daar tussenin zit de kwint (een afstand van 5 tonen).

Bijv. bij het D – akkoord heb je de tonen D – Fis – A
De D wordt in oktaven gespeeld en de kwint die daar tussenin ligt is de A.
Je speelt dan: D – A – D met de vingers: 4 – 2 – 1
Je ziet dat de Fis hierbij ontbreekt, maar dat is niet zo erg want deze toon wordt wel in de rechterhand gespeeld.

Om deze regel nog iets mooier te kunnen gaan spelen kun je de akkoorden als Arpeggio gaan spelen.
Hierbij speel je de 6 tonen heel snel achter elkaar, zo snel als mogelijk en je begint dan met de laagste toon van de linkerhand en eindigt met de hoogste toon van de rechterhand.

Wanneer je nog niet met arpeggio’s kunt spelen is dat geen enkel probleem want dan speel je gewoon de 6 tonen uit beide handen tegelijk.

Derde regel:

In de derde regel speelt de rechterhand de akkoorden op dezelfde manier als in de tweede regel.

De linkerhand gaat hier variëren.
Dezelfde 3 tonen als uit regel 2 worden gebruikt, nl: grondtoon – kwint – oktaaf
Alleen worden deze 3 tonen niet tegelijk gespeeld maar na elkaar in het genoteerde ritme.
We noemen dit een gebroken akkoord.

Vierde en laatste regel:

In deze regel speelt de rechterhand allemaal tertsen (een interval met een afstand van 3 tonen).
Dit zijn steeds dezelfde tonen als de bovenste 2 uit de akkoorden die je in de regels 2 en 3 gespeeld hebt.

De linkerhand heeft ook een kleine variatie ten opzichte van regel 3.
Het zelfde gebroken akkoord wordt gebruikt: D – A – D , maar daarna ga je weer terug naar de A.
Je speelt dan dus 4 tonen in achtste noten die allemaal een halve tel duren.
Het lastige hieraan is dat je na het spelen van een akkoord direct door moet gaan naar het volgende akkoord.
Je hebt dus geen tijd om rustig te zoeken naar de volgende plek, maar moet meteen door.

Hierbij is het heel belangrijk dat je jezelf traint om alle 3 je vingers tegelijk neer te zetten en niet vinger voor vinger.
Dat kost gewoon teveel tijd en weet je zeker dat je te laat bent.

Aandachts punten bij de Canon in D van Pachelbel:

• Zorg ervoor dat je gaat leren en onthouden welke 3 tonen er in de verschillende akkoorden zitten
• Plaats steeds 3 vingers tegelijk op de snaren, zowel links als rechts
• Begin het oefenen met de handen apart
• Begin altijd in een heel rustig tempo
• Probeer vanaf het begin voor jezelf of liever nog hardop mee te tellen in 1 ne 2 je 3 je 4 re
• En tot slot vergeet niet te genieten van dit mooie stuk en het harp spelen

Natuurlijk heb ik ook een video voor je gemaakt waarin ik dit arrangement voorspeel en vervolgens stap voor stap uitleg hoe je de regels het beste kunt gaan instuderen.
In de onderstaande video kun je het precies zien en volgen.

Het harp ensemble Arpabaleno (6 harpistes) speelt een mooie bewerking van het stuk welke je hier op youtube kunt zien en beluisteren.

Wat vindt jij van de Canon in D? Ga jij hem nu ook leren spelen?